رضا قلی خان هدایت
1276 هجری شمسی
رضاقلیخان هدایت طبرستانی (۱۸ خرداد ۱۱۷۹ – ۸ تیر ۱۲۵۰ تهران)، ادیب، شاعر و تذکرهنویس برجسته سدهٔ سیزدهم هجری در ایران بود که در دوران حکومت محمدشاه و ناصرالدینشاه قاجار فعالیت میکرد. وی اصالتاً اهل دیباج هزارجریب در مازندران بود. پدر او، آقا محمد طاهر طبرستانی، از ملازمان جعفر قلی خان قاجار و خزانهدار در دوران آقامحمدخان و فتحعلیشاه بود.
رضاقلیخان هدایت تحصیلات خود را در شیراز گذراند و از دوران جوانی به سرودن شعر پرداخت. ابتدا با تخلص «چاکر» میسرود و پس از تجربهای معنوی، تخلص خود را به «هدایت» تغییر داد. در سال ۱۲۴۵ قمری، به پاس سرودن قصیدهای در مدح فتحعلیشاه، لقب خانی و امیرالشعرایی به او اعطا شد. پس از آن به دربار محمدشاه راه یافت و مأمور تربیت شاهزاده عباس میرزای ثانی شد؛ به همین دلیل به «لله باشی» شهرت یافت.
پس از فوت محمدشاه، وی به دربار ناصرالدینشاه وارد شد و به ریاست مدرسهٔ دارالفنون منصوب گردید. در سال ۱۲۶۷ قمری، پس از پایان جنگ با ترکمانان ناحیهٔ سرخس، به دستور امیرکبیر مأموریتی یکساله به خوارزم داشت تا وضعیت منطقه را از نظر سوقالجیشی بررسی کند و آزادی اسرای مسلمان را پیگیری نماید.
رضاقلیخان هدایت آثار متعددی در حوزهٔ ادب و علوم نوشت، از جمله: «ریاض العارفین»، «مجمع الفصحا»، «اصول الفصول»، «فرهنگ انجمنآرا» و «روضةالصفای ناصری». این آثار در میان شعرا و عرفا جایگاهی برجسته دارند.